1. Thưởng thức trà là uống tinh hoa của trời đất

Khi nhắc đến văn hóa trà Việt chắc hẳn ai cũng hình dung ngay đến đỉnh cao là nghệ thuật ướp hương trà của người Hà Nội. Một trong những nét tinh tế nhất của những nét tinh tế. Vì chẳng có một quốc gia nào có thể có đặc sản trà sen giống của Việt Nam, và cũng chẳng có vùng nào trên  đất nước  Việt Nam có thể có được thứ sen như sen Hồ Tây để ướp hương trà. Đất trời chiều lòng người người Hà Nội nổi tiếng hào hoa, phong nhã:

“Chẳng thơm cũng thể hoa nhài

Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An”.

Người Tràng An xưa thanh lịch mà không kiêu kì, hào hoa phong nhã mà không kiêu ngạo. Họ đẹp trong từng cử chỉ, hành động, trong lề lối của

Người Hà Nội dù ở thời đại nào cũng muốn tìm cho mình một không gian thật thanh tịnh và thoải mái để có thể ngồi thưởng trà độc ẩm hay cùng quần ẩm với hội bạn trà đàm đạo thế sự. Người Hà Thành xưa chọn bàn trà   đặt ở gian chính của nhà trong bầu không khí mát mẻ, sạch sẽ hoặc đặt bàn trà tại góc vườn có thiên nhiên cây cỏ với tiếng chim hót. Vừa t hưởng trà vừa đắm mình cùng thiên nhiên là một cách khiến cho lòng thanh thản nhẹ  nhàng hơn. Đó là sự lựa chọn không gian thưởng trà của người Hà Nội  xưa.  Còn hiện nay không ít người lại lựa chọn không gian thưởng trà là các quán trà vì tại đây người ta có thể gặp những người bạn tâm giao, những người có cùng niềm tâm huyết với trà, có cùng sở trường thưởng trà trong khi cuộc sống tất bật xô bồ.

Như vậy, cách thức lựa chọn các loại trà và cách ướp hương các loại  trà, chọn không gian thưởng thức. Cùng sự tin h tế trong cách thức thưởng  thức trà đã nâng tầm và khẳng định nhiều lần hơn nữa về những con người Hà Nội hào hoa, thanh lịch.

Việt Nam phẩm chất con người Việt Nam trên trường quốc tế. Đó là bài thơ của Cung Định Vương Trần Thủ tiễn Ngưu Lượng trưởng đoàn  sứ giả của  nhà Minh sang nước ta:

Tạm dịch là
“An Nam tể tướng bất năng thi
Không bả trà âu tống khách quy”.
“Tế tướng nước Nam thơ chẳng giỏi
Bình trà suông tiễn khách ra về”.
Thế đấy tể tướng nước Nam chẳng có vàng bạc, lụa là gì cả, đến thơ cũng chẳng có. Chỉ có bình trà suông tiễn khách ra về. Nhưng đây mới là điều đáng quý, bởi chỉ có bình trà đã thể hiện được hết tấm lòng của người dân  nước Nam, coi nhau như thân cận, quý mến và trân trọng nên mới đượ c tặng bình trà.
Các cụ xưa uống trà không chỉ để thưởng thức hương vị thơm ngon kỳ thú, mà bên ấm trà người ta còn tìm một mối tri kỷ tri âm, luận bàn thế sự,  giãi bày những quan điểm về mọi mặt của đời sống xã hội…
Thưởng trà là một thú vui phong lưu, ta o nhã, là một cách bồi bổ, di dưỡng tinh thần của người Hà Thành. Một chén trà mà chứa đựng bao điều  sâu xa. Đúng như cụ Nguyễn Tuân đã từng nhận xét: “ Trong một ấm trà  ngon, người ta thấy có một mùi thơ và một vị triết lý ”. Bên ấm trà người ta thấy toát lên cái tinh thần “Vạn biến như lôi, nhất tâm thiền định ”, tức là lấy cái trong sáng tĩnh lặng của cõi lòng để chế ngự cái vạn biến của đất trời, lấy cái thanh cao để vượt lên cái tục của đời thường.
Người Hà Nội tinh tế lắm, hiểu được triết lí sâu xa của trà, hiểu được “tính” trà nên dù có bận rộn với cuộc sống thế nào thì chén trà vẫn là nơi khởi điểm của tình thân, khởi điểm của tình tri kỉ. Mỗi khi đi xa thường mang theo một chút sắc hồn riêng của Hà Thành. Gia đình nào có người đi sinh sống ở phương xa cứ hễ đến dịp lễ tết người ở nhà lại gói gém gửi đi những gói trà

mộc, trà sen đặc sản Hà Thành làm quà. Có người bạn phương Nam hỏi trà thái nguyên thì cũng chưa biết tìm ở đâu, có thể tham khảo bán trà thái nguyên tại tphcm. Dường như những sản vật này là những sợi dây vô hình thít chặt tình thương yêu của con người, nối liền khoảng cách về không gian và thời gian.

Xu hướng hiện nay của nhiều doanh nhân Hà Thành là lựa chọn quán  trà để vừa thưởng trà vừa bàn bạc công việc. Bởi theo họ, quán trà có sự yên tĩnh giúp con người tỉnh táo quyết định những công việc, những hợp đồng quan trọng, không bị men của bia rượu làm cho chếnh choáng thiếu kiểm soát bản thân dẫn đến những tình huống éo le khi làm việc. Không gian tại các quán trà vừa ấm cúng lại tạo cảm giác thoải mái như thưởng trà trong chính ngôi nhà của mình vậy. Nên rất nhiều người lựa chọn thưởng trà để bàn chuyện công việc, nơi để cùng bạn bè tâm tình về những khúc mắc, vui buồn trong cuộc sống.

Không có gì có thể thanh đạm và lịch thiệp hơn khi ngồi quanh nhau bên một chén trà nóng trong một không gian ấm cúng. Đây chính là một trong những điều kiện tuyệt vời nhất để góp phần vào việc xây dựng môi trường sống nhân ái, hài hòa. Xây dựng một hình ảnh thủ đô ngàn năm tuổi với  những con người tinh tế, sâu sắc trong lối sống, hiểu biết và trân trọng trà _ một tặng phẩm cao quý của đất trời.

1. Để chiêm nghiệm cuộc sống và suy ngẫm về nhân tình thế thái

Những người Hà Nội trầm lặng hay uống trà. Hà Nội không phải là mảnh đất trồng trà nhưng có lẽ hiểu về trà nhất vẫn là người Hà Nội. Này là  trà cúc, trà sen, trà mộc, trà ngâu. Này là trà bạch ngọc hoa, trà hoa mộc. Này là huyền  sâm trà, hoàng cúc trà… hàng mấy chục loại trà khác nhau cho  người tao ngộ thưởng lãm trong mỗi dịp khác nhau. Người miền Nam bậ n rộn mưu sinh, người miền Trung hiền lành vất vả, có miền nào như miền Bắc, làm việc đấy, vội vàng đấy, tất bật đấy, nhưng mỗi ngày đều trôi qua bằng dáng vẻ

Cởi tục là cởi bỏ những ưu phiền thế tục; pha nước tuyết là nước   trong

nhất, trong như tuyết; chè mai là chè hồng  mai, thứ chè của các thiền gia.

Và:

“Chè mai đêm nguyệt dậy xem bóng “Phiến sách, ngày xuân ngồi chấm câu

“Xem bóng, xem áo” là các ẩn ngữ của người đời xưa nói về xem lại mình có phải hổ thẹn với “bóng” mình và cái “áo” mình đang mặc không, tức là kiểm điểm lại bản thân mình.

Đấy là cách mà những bậc quân vương mượn trà để giãi bày tấm lòng, để rửa lòng tục và giữ tâm được an bình. Họ vừa uống trà, vừa làm thơ, vịnh thơ, bình thơ,… hay vừa uống trà vừa nói chuyện. Trước cảnh thiên nhiên trong sạch, lòng người hướng đến sự nhẹ nhàng và tĩnh lặng hơn, tâm hồn thư thái hơn…

Chính vì vậy mà thưởng trà đã được nâng lên thành văn hóa. Văn hóa trà là một bộ phận của nền văn hóa dân tộc. “Văn hóa trà vừa hữu hình vừa vô hình, vừa là văn hóa vật thể vừa là văn hóa phi vật thể. Văn hóa trà thể hiện tâm hồn con người  – tâm hồn thanh cao yêu cái đẹp ”.

Theo Phạm Đình Hổ trà “thú vị ở chỗ tính nó sạch sẽ, hương nó thơm tho. Buổi sáng gió mát buổi chiều trăng trong với bạn rượu làng thơ cùng làm chủ khách mà ung dung pha ấm trà tàu ra thưởng thức thì có thể tỉnh được mộng trần, rửa được lòng tục ” [10;33]. Và vì vậy mà lý giải được tại sao khi trong lòng chống chếnh người ta luôn muốn tìm đến với trà để khỏa lấp những phiền muộn, cho đầu óc thư thái, thanh thản mong quyết định mọi chuyện thật sáng suốt.

Nếu như đặt chân lên mảnh đất Sài Gòn sẽ không hiếm hình ảnh người dân nơi thành phố này ngồi vừa đọc báo vừa nhâm nhi ly cà phê mỗi buổi  sáng và cũng như vậy, cũng chẳng khó khăn gì  để thấy hình ảnh người  Hà Nội ngồi

thưởng trà thái nguyên, ngắm nhìn cảnh thiên nhiên hoặc  nghe một  bản nhạc Trịnh sâu lắng. Đó là đặc trưng văn hóa riêng của từng vùng. Một sự lựa chọn rất Hà Thành, một mảnh đất “địa linh” với những con người tinh tế,  sâu sắc   và lắng đọng.